Saqqummersitami matumani inuusuttut suliffeqarnerat ilinniarnerallu sammineqarpoq.
Nalunaarsuutit
tunngaviusut
Kisitsisitigut paasissutissani suliarineqartuni matumani nalunaarsuiffiit atorneqartut tassaapput:
· Naatsorsueqqissaartarfiup innuttaasunut nalunaarsuiffia (1. januaari aallarnerfigalugu).
· Ilinniartitaanermut Naalakkersuisoqarfiup aammalu Oqaatsinik Pikkorissarfiup Kalaallit Nunaanni Qallunaat Nunaannilu efterskolini atuartunik nalunaarsuiffii.
· Ilinniagaqarnersiuteqartitsiviup (USF-ip) nalunaarsuiffia.
· Naatsorsueqqissaartarfiup suliffilinnut nalunaarsuiffia (novembarimi naatsorsukkat).
· Naatsorsueqqissaartarfiup ilinniakkanut naammassineqarsimasunut qaffasinnerpaanut nalunaarsuiffia.
· Namminersorlutik Oqartussat kommunillu pisortani ataatsimut akissarsialeriffiat.
Periaaseq
Qulaani paasissutissanik ataatsimoortitsinermi innuttaasunut ataasiakkaanut kisitsisitigut paasissutissanut nalunaarsuiffimmik pilersitsisoqarpoq, ukiup naalernerani paasissutissanik ataani pineqartunik imaqartumik:
· Ukiut aamma suiaassuseq.
· Najugaq aammalu pineqartup ukiumi 12-inik ukioqalerfiani ukiup naanerani najugarisaa.
· Ilinniakkamik ingerlatsineq imaluunniit suliffeqarneq.
· Ilinniagaq naammassineqarsimasoq qaffasinnerpaaq.
Misissukkat amerlassusaat
Ukiumi kisitsiviusumi naatsorsuutini pineqarput ukiup naalernerani 16-it 25-illu akornanni ukiullit aammalu tunngavilersuutinik ataani taaneqartunik naammassinnissimasut:
Ukiup aallartinnerani naaneranilu Kalaallit Nunaanni inunnik nalunaarsuiffimmi (najugaqavissutut) allassimaneq.
Ukiup naalernerani Kalaallit Nunaanni inunnut nalunaarsuiffimmi nalunaarsorsimaneq aammalu ukiup kisitsiviusup ingerlanerani Kalaallit Nunaata avataani efterskolimik ilinniakkamilluunniit ingerlatsisimalluni naammassinnissimaneq imaluunniit unitsitsisimaneq.
Ukiup naalernerani Kalaallit Nunaanni inunnut nalunaarsuiffimmi nalunaarsorsimannginneq kisiannili ukiumi kisitsiviusumi qaammat decembarimi Kalaallit Nunaanni imaluunniit Kalaallit Nunaata avataani efterskolimik ilinniakkamilluunniit meeqqat atuarfiannit qaffasinnerusumik ingerlataqartutut nalunaarsorsimaneq.
Najugaq
Najukkanut
paasissutissani inunnik nalunaarsuisarfimmi najugaq aallaavigineqarpoq.
Ilinniarfinni Kalaallit Nunaanniittuni nalunaarsorsimasut inunnullu
nalunaarsuisarfimmi nalunaarsorsimanngitsut ukiup kisitsiviusup tulliani
najugaat atorneqarput. Aammattaaq ukiumi qaangiuttumi qaninnermi najugaq
nalunaarsorneqarsimasoq atorneqarpoq. Ilinniakkanik ingerlatsisut ataasiakkaat
Naatsorsueqqissaartarfiup inunnut nalunaarsuisarfiani allassimanngillat, taakkununnga
ilinniarfiup adressia atorneqarpoq.
Nunani
allani ilinniarfinni nalunaarsorsimasut nunami allami najugaqartutut
taaneqarput, Kalaallit Nunaanni innuttaasunut nalunaarsuisarfimmi
nalunaarsorsimanerat apeqqutaatinnagu.
Ukiuni
pineqartuni najugarisap atuutsinneqartup saniatigut aammalu ukiumi 12-inik
ukioqalerfiup naanerani najugarisimasaq nalunaarsorneqarpoq. 12-inik
ukioqarlutik inuit nalunaarsuiffianni nalunaarsorneqarsimanngitsut Kalaallit
Nunaata avataani najugaqartutut nalunaarsorneqarput.
Ivittuuni
najugallit Nuummi najugalittut nalunaarsorneqarput.
Ilinniarnermut
suliffeqarnermulluunniit killiffiit
Inuusuttut
ukiumi kisitsiviusumi qaammat decembarimi ilinniakkamik ingerlatsisutut
suliffeqartutulluunniit (novembarimi) imaluunniit ilinniakkamik
ingerlatsinngitsutut suliffeqanngitsutullu nalunaarsorneqarput.
Nalunaarsuinerillu pingaarnersiorneqarput, ilinniakkamik ingerlatsisoq
suliffeqartorlu taamaallaat ilinniakkamik ingerlatsisutut naatsorsorneqarpoq.
Efterskolinik
ilinniakkanillu ingerlatsisut tassaapput Naatsorseqqissaartarfiup
ilinniartitaanermut nalunaarsuiffiani nalunaarsorsimasut. Efterskolernerit
eqqaassanngikkaanni ingerlatsinerit inuusuttunut qaffassarluni
ilinniarfinninngaanniit qummullu qaffasissusillit taamaallaat nalunaarsorneqarput
(ISCED-ni qaffasissuseq 3 qummullu).
Inuusuttut
ilinniakkanik ingerlatsinatillu suliffeqanngitsut inuusuttunik sullinniakkanik
taaneqarput. Inuusuttut sullinniakkat tassaapput inuusuttut suliffeqanngitsut
aammalu inuusuttut suliffissarsiunngitsut. Inuusuttunut sullinniakkanut
ilaasinnaapput 16-inik ukioqalereersimallutik meeqqat atuarfiannik
naammassinnissimasut aammalu piginnaanngorsarluni ilinniarnernik ingerlatsisut,
assersuutigalugu Majoriami (ISCED-ni qaffasissuseq 2). Taamatuttaaq inuusuttuni
sullinniakkani ilaasinnaapput ilinniakkanik ingerlatsisut kisiannili
Ilinniagaqarnersiuteqartitsivimmi nalunaarsorneqarsimanngitsut.
Inuusuttut
sullinniakkat Majoriami akuerisaasimasut annertussusaat immikkut kisitsisitigut
paasissutissiarineqarput. Tassani ilinniagaqarnersiutillit, assersuutigalugu
Majoriami FA-mik ukiumik ataatsimik sivisussuseqartumi atuartut
ilinniagaqarnersiuteqarsinnaatitaasullu nalunaarsuutaat tunngavigineqarput.
Atuartullu qaammat decembarimi ilinniagaqarnersiutilittut nalunaarsorsimanngitsut
ilanngunneqanngillat.
Ilinniagaq
naammassisimasaq qaffasinnerpaaq
Inuusuttunut
misissukkani ilaasunut tamanut ukiup kisitsiviusup pineqartup naanerani
ilinniagaq naammassisimasaq qaffasinnerpaaq nalunaarsorneqarpoq.
Piginnaanngorsarluni ilinniarfiit saniatigut ilinniarnertuunngorniarfiit
ilinniakkanut naammassineqarsimasunut ilaatinneqarput.
Pineqartut
ilinniakkanut naammassisimasanut qaffasinnerpaanut atassuserneqarput, aammalu
ilinniarnertuunngorniarfinnut, inuussutissarsiornermik ilinniarfinnut,
ingerlariaqqiffiusumik ilinniarfinnut ilinniagaqarsimanngitsunulluunniit
agguataarneqarlutik. Ilinniartitaanermut Naalakkersuisoqarfimmik
isumaqatigiissuteqarneq malillugu angusanik qaffassaalluni pikkorissarnerit
ilinniakkatut qaffasinnerpaatut naammassineqarsimasut
ilinniarnertuunngorniarfiit ataannut inissinneqarput. Angusanik qaffassaalluni
pikkorissarnerit ISCED2011-mi qaffasissuseq 4-imi inissisimapput,
tigusaanissamullu piumasaqaataavoq ilinniarnertuunngorniarfimmik imaluunniit
inuussutissarsiorluni ilinniarfimmik naammassinnissimanissaq.
Naatsorsueqqissaartarfiup
ilinniakkanut qaffasinnerpaanut nalunaarsuisarfia Kalaallit Nunaanni
najugaqartunik taamaallaat imaqarpoq. Taamaattumik misissukkat
qaffasinnerpaamik ilinniagarisimasaannut, Naatsorsueqqissaartarfiup inunnik
nalunaarsuisarfiani piffissami pineqartumi qaninnermi, nalunaarsugaasimanerit
atorneqarput. Kalaallit Nunaatalu avataani piffissami sivisuumi ilinniakkamik
ingerlataqarsimasut kisitsisitigut paasissutissani matumani saqqummiunneqartunit
ilinniagaat qaffasinnerusinnaapput.
Nalunaarsuutinit
siullernit allannguutit
Ilinniagaqarnersiuteqartitsiviup
nalunaarsuisarfia nalunaarsuisarfiuvoq ataavartumik, aammattaaq ukiumi siuliini
naqiteriikkanik, naqqiinernik ingerlatsiviusoq. Kisitsisitigut paasissutissani
matumani nalunaarsuutit najoqqutarineqartut allanngorput,
Naatsorsueqqissaartarfiup saqqummersitaanut kingullernut ilinniakkanut
qaffasinnerpaanut naammassineqarsimasunut ingerlanneqartunullu
najoqqutarineqartut paasissutissat assigiit atuutsinneqalerlutik.
Saqqummersitami
2021-mi suliffeqarneq-mik
nutarsaanerit
Saqqummersitsinermi
matumani 2016-imiit ullumikkumut suliffeqarnermut, suliffissaaleqinermut
sulisorineqarsinnaasunullu kisitsisit suliarineqarneri nutarsarneqarput.
Tamatumalu kinguneraa suliffeqarnermut kisitsisit siuliani
saqqummiunneqartarsimasunit annertunerulernerat, taamatullu suliffissaaleqisut amerlassusaasa kiisalu innuttaasut sulisinnaasunut
ilaanngitsut amerlassusaasa annikinnerulernerat.
Siornatigut
saqqummersinneqarsimasunit periaatsimi allannguutit pingaarnerit tassaapput:
1.
Ernereernerup kingorna sulinngiffeqartut, suliffilinnut ilaasimasut massakkut
suliffilittut naatsorsorneqarput. Allannguummi matumani International Labour Organization-imit (ILO)
innersuussutigineqartunut naapertorlugit suliffeqarnermi pissutsinut
kisitsisitigut paasissutissat suliarineqarput.
2.
Ukiup ataatsip ingerlanerani isertitat annerpaartaat namminerisamik
suliffeqarfimmit isertitaasimappata, suliffeqarfiup inuussutissarsiornermi
suliaqarfiani pingaarnertut suliffeqarneq naatsorsorneqarpoq. Allannguummi
matumani piffiit tunisiffiusimanngitsut imaluunniit inuussutissarsiornermi
suliaqarfinni allani ilassutitut isertitaqangaatsiarsimaneq pingaarnertut
suliffimmut sunniuteqanngillat, ukiumut isertitat aalisarnermi imaluunniit
savaateqarnermi namminerisamik suliffeqarfimminngaanneersuuppata.
3.
Naatsorsueqqissaartarfik pisortat akissarsialeriviannit
nalunaarsuutinik nutaanik, sulisitsisullu Akileraartarnermut Aqutsisoqarfimmut
nalunaarusiaannik paasissutissanik sukumiinerusunik imalinnik
aallersinnaalerpoq. Nalunaarsuutinik pitsaanerusunik aallersinnaaneq pisortani
atorfeqarnermi akissarsiat pisortanit isertitaniit qularnannginnerusumik
immikkoortinneqarsinnaalernerannik isumaqarpoq. Allannguutillu kinguneraa
qaammammi ataatsimi piffissap affaanit sivikinnerusumik sulillutik
atorfeqarsimasut suliffilinnut ilanngunneqarnerini pisortani suliffillit
annertunerulernerat.
2016
sioqqullugu nalunaarsuutit ilinniartitaanerup ataani toqqorsivimmi
nassaarineqarsinnaapput.