Siunertaq
Kisitsisitigut paasissutissat atorlugit innuttaasut ilinniagaqarsimanerisa qaffasissusaat qanorlu ilinniagaqartarneri malinnaaffigineqarsinnaalerput. Innuttaasut ilinniagaqarsimassusaanni allannguutit qanoq amerlatigisut piginnaasaqalersitsisunik ilinniakkanik naammassinnittarnerannik kisimi takutitsinngilaq, Kalaallilli Nunaannut aammalu Kalaallit Nunaanniit nuuttartut akornanni ilinniagaqarsimassutsip sunniisarneranik aamma takutitsivoq. Innuttaasullu ilinniarsimanerisa qaffasissusaat aamma toqusimasut akornanni ilinniagaqarsimassutsimit sunnerneqartarpoq.
2018-imi kisitsisitigut paasissutissat allanngorput, innuttaasut 16-74-inik ukiullit kisimik tabelini kisinneqarmata. Innuttaasullu ilinniagaqarsimassusaat nunanut tamalaanut sanilliunnissaa ajornannginnerulerpoq. Taassumalu saniatigut ilinniagaqarnersiuteqartitsiviup ilinniartunut nalunaarsuisarfimmit Kalaallit Nunaanni ilinniaqqittunut aammalu politiinngornianut inissiisarfimmilu paarsisunngornianut nalunaarsuutit nutaat ilanngunneqarput.
2018-mi novembarimi naqqiineq
2018-imi novembarimi kisitsisitigut paasissutissani naqqiisoqarpoq. Piffissami 2002-miit 2006-imut Danmarks Statistik-imit nalunaarsuutit kukkuneqarsimammata nalunaarsuutit nutaat tiguneqarmata. Taamatullu Danmarks Statistik-imi Kalaallit Nunaanni ilinniarfiit ISCED2011-i malillugu kukkusumik immikkoortiterneqarsimammata. Kukkusumik immikkoortiterineq qaffasinnerpaamik ilinniakkanik naammassinnissimasuni kisitsinermi pisimavoq, ilinniagaqarsimassutsillu qaffasippallaarneranik kinguneqarsimalluni. Naqqiineq 2017-imi innuttaasut meeqqat atuarfianniit qaffasinnerusumik ilinniarsimasut amerlassusiisa 122-nik, 0,3 procentinik annertussuseqartumik, ikilinerannik malitseqarpoq.
Nalunaarsuutit tunngaviusut
Kisitsisitigut paasissutissani nalunaarsuutit tunngavigineqartut tassaapput:
· Ilinniagaqarnersiuteqartitsiviup (USF) nalunaarsuisarfiani ilinniakkanik naammassinnissimasut nalunaarsuutaat.
· Danmarks Statistik-ip nalunaarsuisarfiani qallunaat ilinniarfiini qaffasinnerpaamik ilinniakkamik naammassinnissimanerit nalunaarsuutaat.
· 2017-imi politiinngorniarfimmi Nuummiittumi politiitut ilinniarsimasut nalunaarsuutaat.
· 2016-imiit qummut Nuummi inissiisarfimmi paarsisutut ilinniarsimasut nalunaarsuutaat.
· 2010 tungaanut Kalaallit Nunaanni ilinniakkanut nalunaarsuutit, USF-i avaqqullugu Naatsorsueqqissaartarfimmit aaneqartut.
Ilinniagaqarnersiuteqartitsiviup (USF) ilinniartunut nalunaarsuisarfiani ilinniakkat ilinniagaqarnersiuteqarfiusinnaasut kisimik nalunaarsuuteqarput, taamatullu Kalaallit Nunaanni ilinniarfinni ilinniaqqittut 2014-imi aatsaat paasissutissaqalerlutik.
Ukiut tamaasa Naatsorsueqqissaartarfik Danmarks Statistik-imit qallunaat ilinniarfiini innuttaasut qaffasinnerpaamik ilinniagarisimasaannut nalunaarsuutinik pisarpoq. Nalunaarsuutini malittarisassaq ISCED2011 atorneqarpoq. Ilinniakkat naammassineqarsimasut Danmarks Statistik-ip ukiut tamaasa oktobarip aallaqqaataani naatsorsortarpai.
Kalaallit Nunaanni ilisimatuunngorniarnerit, qallunaat naalagaaffiata Kalaallit Nunaanni ilinniakkat ingerlatai (politiinngorniarneq inissiisarfimmilu paarsisunngorniarneq) aammalu suliffeqarfiit namminneq ilinniakkat neqeroorutaat USF-ip ilinniartunut nalunaarsuisarfiani ilaanngillat. 2018-imi naatsorsuinermi 2016-imiit qummut inissiisarfimmi paarsisutut ilinniarsimasut aamma 2017-imiit qummut politiitut ilinniarsimasut nalunaarsuutaat katersorneqarlutik nalunaarsuutini tunngaviusumi ilanngunneqarput.
Siornatigut Naatsorsueqqissaartarfik Kalaallit Nunanni ilinniakkanut “Non-USF”-iusumik nalunaarsuisarfimmut nalunaarutinik suliffeqarfinnit pisarpoq. Nalunaarsuisarfik tamakkiisuunngilaq, 2010-lli tungaanut nalunaarsuutinik imaqarpoq innuttaasut ilinniagaqarsimassusaannut kisitsisitigut paasissutissani ilanngunneqartunik. Ilinniakkat pineqartut massakkullu ilinniakkat akornanni ilaanngitsut tassaapput Air Greenlandimi timmisartumi saqisunngorniarneq assartugalerisunngorniarneq aammalu Mittarfeqarfinni AFIS-operatørinngorniarneq isumannaallisaanermilu sulisunngorniarneq. AFIS-operatøritullu ilinniarneq kisimi Ilinniartitaanermut Naalakkersuisoqarfimmit akuerisaavoq.
Periaaseq
Ilinniartunut nalunaarsuisarfimmi nalunaarsuutit ukiut tamaasa ukiunut pingasunut kingumut uterlugu ilinniakkamillu naammassinniffik ulloq malillugu aaqqissuuteqqinneqartarput. Tamanna siunissami ilinniartitaanermut kisitsisitigut paasissutissat saqqummersinneqartartut assigiissaarnerulernissaat anguniarlugu kingusinaartumillu nalunaarsuinerni allannguinerit eqqarsaatigalugit, pisarpoq.
Ilinniagaqarsimanermut paasissutissat Kalaallillu Nunaanni inunnut nalunaarsuisarfiup ataatsimut ingerlatinnerini Naatsorsueqqissaartarfimmi innuttaasut ilinniagaqarsimassusaat suliarineqarsinnaalerpoq. Innuttaasunut nalunaarsuisarfik ukiup tulliani januaarip aallaqqaataani naatsorsorneqartarpoq, innuttaasullu qaffasinnerpaamik ilinniakkat naammassisimasaat oktobarip aallaqqaataani naatsorsorneqartarlutik.
Innuttaasut minnerpaamik 16-inik ukiullit tamarmik, Naatsorsueqqissaartarfik ilinniagaqarsimanermut paasissutissanik peqanngippat, meeqqat atuarfianni 10.klassimik naammassinnissimasutut naatsorsuutigineqarput.
Ilinniakkat qaffasissusaat International Standard Classification of Education 2011-meersoq malillugu immikkoortiterneqarput. Naatsorsueqqissaartarfiup ilinniartitaanerup iluani taaguutit pillugit saqqummersinnikuusaani ilinniakkami pineqartumi imaluunniit ISCED-i malillugu immikkoortiterinermi ilinniakkat suut pineqarnersut takuneqarsinnaapput. Taassuma saniatigut Naatsorsueqqissaartarfik Kalaallit Nunaanni ilinniakkat, ilinniakkap qaffasissusaa malillugu, immikkoortiternerat takussutissiaraa. Taaguutit takussutissiarlu www.stat.gl –imi Ilinniartitaanermut tunngasut ataanni nassaarineqarsinnaavoq. Saqqummersitami kingullerpaami Periaatsimut immikkoortoq takuuk.
Naatsorsuineq
Innuttaasut ilinniagaqarsimassusaannut kisitsisaataasivimmi tabelit ilinniakkap qaffasissusaanut, kommuninut, immikkoortortaqarfinnut, suiaassutsinut aammalu ukiunut agguaanneqarput. Taassumalu saniatigut najugaqarfinnut, ilinniagaqarfinnut aammalu inunngorfinnut immikkoortiterneqarlutik.
Killiliinerit erseqqissagassallu
USF-imi ilinniartunut nalunaarsuisarneq 1980-ikkut aallartinneranni nalunaarsuutit atorlugit 1987-imi aallartippoq, ukiunili siuliini ilinniakkanik ataasiakkaanik aamma imaqarluni. Taamaattumik piginnaasaqalersitsisumik ilinniarsimasut 1970-ikkullu aallartinnerat sioqqullugu inunngorsimasut paasissutissaat naammattuaannanngillat. Innuttaasullu utoqqaanerusut akoranni kisitsisit paasissutissat ikinaagaanerannik isumaqarpoq.
Taamatuttaaq nunani allani innuttaassusillit Kalaallillu Nunaanni/Danmarkimi ilinniagaqarsimanngitsut imaluunniit Danmarkimi najugaqarsimasut assersuutigalugulu ilinniakkaminnik Styrelsen for Forskning og Uddannelse-mi akueritissimasut paasissutissaqarfigineqanngillat. 2017-imi innuttaasut 16-it 74-illu akornanni ukiullit 1,7 procentii nunani allani innuttaassuseqarput saniatigut Kalaallit Nunaanni inunngortuunatik ilinniagaqarsimassusaallu nalunaarsorsimanani.
Qulaani pineqartut malillugit kisitsisitigut paasissutissat missiliuunneqartariaqarput.