2022-mi aningaasaatikilliortut
Saqqummersitami matumani Kalaallit Nunaanni innuttaasut, aningaasaatikilliortutut taaneqarsinnaasut, sammineqarput. Pineqartut ukiui, suiaassusaat, ilaqutariinnermi inissisimanerat kiisalu inoqarfimmi sumi najugaqarnerat immikkut sammineqarput. Qallunaat sammisami ilisimasallit ataatsimiitsitaliaannit piitsuussusermi agguaqatigiissillugu isertitanut misissuineq tunngavigineqarpoq. Kalaallit Nunaannili innuttaasut akornanni misissuinermi pineqartut piitsunik taanagit aningaasaatikilliortunik taaneqarput, politikkikkut piitsuussutsimut killigititamik aalajangersaasoqarnikuunnginnera erseqqissarniarlugu.
Aningaasaatikilliortutut taaneqartut tassaapput piffissami ukiuni pingasuni sivisussusilimmi ukiut tamaasa isertitanut killiliussamit appasinnerusunik isertitallit. Aningaasaatikilliortutut taaneqartut isertitaannut killigititaq agguaqatigiissillugu isertitat 50 pct.-iannut inissinneqarsimasoq tunngavigalugu inernerit tulleriiaarneqarput. Isertitanut killigititaq 60 pct.-inngorlugu naatsorsuutit kisitsisaataasivimmi nassaarineqarsinnaapput.
Naatsorsuutinit allanit assigiinngissutsit
Naatsorsueqqissaartarfimmit isertitat pillugit kisitsisitigut paasissutissani piffissani tulleriaani isertitat nikingassutaannut naatsorsuutit, nunat tamalaat akornanni uuttuutit atorneqartut tunngavigalugit suliarineqarsimasut, saqqummiunneqareerput[1].
Gini-koefficienti, at Risk of Poverty-rate aamma 80/20 ratio tassaapput isertitat nikingassutaannut uuttuutit assigiinngitsut pingasut, isertitat qanoq agguaassimanerinut assigiinngitsunik nassuiaatinik tunngaveqartut. Isertitat agguaanneqarnerini uuttueriaatsit pingasut tamarmik immikkut nassuiaateqarput.
· Gini-koefficienti tassaavoq isertitanut tamanut agguaassinnermi uuttuut,
· piitsuussutsimullu uuttuummi (at-risk-of-poverty rate) isertitat appasinnerpaat sammineqartarput,
· Ratio-80/20-milu isertitat qaffasinnerpaat appasinnerpaallu inissisimanerat uuttortarneqartarluni.
Naatsorsueqqissaartarfimmit isertitat pillugit saqqummersitami ilaqutariit meerartallit akornanni immikkut Gini-koefficienti atorlungu isertitat agguataarneqarnerinik immikkoortumik saqqummiisoqarnikuuvoq.
Saqqummersitami saqqummertussanilu tulliuttuni tunngaviit
Naatsorsueqqissaartarfiup isertitat pillugit kisitsisitigut paasissutissiaanut ilassutitut saqqummersitaq ukiumut ataasiarluni suliarineqartarpoq.
Saqqummersitaq arfineq aappassaanneerluni aningaasaatikilliortut pillugit saqqummersitaavoq. Innuttaasunut, isertitanut, inunnik isumaginninnermut kiisalu ilinniartitaanermut tunngasuni nalunaarsuiffinni kisitsinermi ilanngunneqarsimasuni annikitsumik aaqqiisoqarsimasinnaavoq.
Tamannalu peqqutigalugu saqqummersitami matumani piffissami 2011-miit 2022-mut aningaasaatikilliortut amerlassusaat kiseqqinneqarput, 2022-milu saqqummersinneqarsimasunit kisitsisit inerneri allannguuteqarput.
Kisitsisaataasivik
Kisitsisaataasivimmi naatsorsuutit uuttuutaannik nammineq toqqartuilluni kisitsisinik aallertoqarsinnaavoq, soorlu najugaqarfik, ukiut, suiaassuseq aamma ukioq naatsorsuiffiusoq malillugit. 2011-miit 2022-mut naatsorsuutit Kisitsisaataasivimmi nassaarineqarsinnaapput.
Naatsorsuinermi inernerit
Immikkoortumi matumani misissuinerup inerneri takussutissianngorlugit saqqummiunneqarput. Takussutissiani takuneqarsinnaapput inuttaasut amerlassusaat, isertitat agguaqatigiissinnerini 50 pct.-it ataallugit inissisimasut uuttuutinut procentimullu pineqartumut agguaallugit. Aningaasaatikilliortut pillugit annertunerusumik naatsorsuutinut – ilaatigut isertitat agguaqatigiissinnerini 60 pct.-it tikillugit inissisimasunut naatsorsuutinik imalinnut – Naatsorsueqqissaartarfiup Kisitsisaataasivia: bank.stat.gl innersuussutigineqarpoq, tassani tabelinik annertunerusumik kisitsisitalinnik aallertoqarsinnaavoq.
Isertitat agguaqatigiissinnerinut killigititap ataani inissisimasut amerlassusaat nikerarsinnaapput. Tamanna Kalaallit Nunaanni innuttaasut ikittunnguunerannik nuuttarnerannillu peqquteqarpoq. Misissuinermi uuttuutit imarisaat annertuneruleriartortillugit tamanna ersarinnerulertarpoq. Taamaattumik ukiumut allannguutit ataasiakkaat tunngavigalugit annertuunik inernilersuinnginnissaq eqqumaffigineqassaaq.
Aningaasaatikilliortut ukiui malillugit
Aningaasaatikilliortutut inissisimassangaanni ukiuni tulleriinni pingasuni ilaqutariit isertitaat atoriaannaat isertitat agguaqatigiissinnerini killigititaq ataallugu annertussuseqartariaqarput. Ukiut pineqartut tassaapput ukiut tulleriit pingasut naanerini naatsorsuiffigineqartut.
2022-mi misissukkat amerlassusaasa 5 pct.-ii isertitat agguaqatigiissinnerini 50 pct.-it ataallugit atoriaannarnik isertitaqarsimapput. Takussutissiaq 1 malillugu aningaasaatikilliortutut inissisimasuni 20-niit 29-nut ukiullit annertunerpaapput.
Takussutissiaq 1. Aningaasaatikilliortut isertitat agguaqatigiissinnerini 50 pct.-it ataallugit isertitallit, annertussusaat amerlassusaallu ukiut malillugit
|
Ukiut |
2018 |
2019 |
2020 |
2021 |
2022 |
2022 |
|
|
Annertussusaat (pct.-inngorlugit) |
Amerlassusaat |
||||
|
0-4 ........... |
7 |
7 |
8 |
8 |
9 |
268 |
|
5-9 ........... |
3 |
3 |
5 |
5 |
5 |
158 |
|
10-14 ........... |
2 |
2 |
3 |
3 |
3 |
100 |
|
15-19 ........... |
6 |
6 |
6 |
6 |
7 |
149 |
|
20-24 ........... |
8 |
8 |
8 |
8 |
9 |
231 |
|
25-29 ........... |
8 |
7 |
9 |
9 |
10 |
312 |
|
30-34 ........... |
6 |
6 |
6 |
6 |
6 |
232 |
|
35-39 ........... |
4 |
4 |
4 |
4 |
5 |
160 |
|
40-44 ........... |
3 |
3 |
4 |
4 |
4 |
123 |
|
45-49 ........... |
2 |
2 |
3 |
3 |
2 |
60 |
|
50-54 ........... |
2 |
2 |
2 |
3 |
3 |
99 |
|
55-59 ........... |
3 |
3 |
2 |
3 |
3 |
114 |
|
60-65 ........... |
2 |
2 |
3 |
2 |
3 |
102 |
|
65-69 ........... |
1 |
1 |
1 |
1 |
1 |
32 |
|
70-74 ........... |
0 |
0 |
0 |
1 |
0 |
5 |
|
75 + ............ |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
5 |
|
Katillugit
........ |
4 |
4 |
4 |
4 |
5 |
2.150 |
Najoqqutaq: https://bank.stat.gl/SONOU01
Aningaasaatikilliortut najugaqarfiit malillugit
2022-mi Tasiilami, Qaanaami, Kangaatsiami Upernavimmilu taakkulu najugaqarfiini aningaasaatikilliortut isertitat agguaqatigiissinnerini 50 pct.-it ataallugit isertitallit annertunerpaasimapput.
Takussutissiaq 2. Aningaasaatikilliortut isertitat agguaqatigiissinnerini 50 pct.-it ataallugit isertitallit, annertussusaat amerlassusaallu najugaqarfiit malillugit
|
|
2018 |
2019 |
2020 |
2021 |
2022 |
2022 |
|
|
Annertussusaat (pct.-inngorlugit) |
Amerlassusaat |
||||
|
Nanortalik ..... ..... |
5 |
6 |
5 |
6 |
7 |
90 |
|
Qaqortoq ........... |
3 |
3 |
3 |
3 |
4 |
99 |
|
Narsaq ............. |
3 |
2 |
4 |
4 |
4 |
52 |
|
Paamiut ............ |
4 |
3 |
4 |
4 |
4 |
46 |
|
Nuuk ............... |
3 |
3 |
3 |
3 |
3 |
484 |
|
Maniitsoq ........... |
3 |
4 |
4 |
4 |
4 |
100 |
|
Sisimiut ............. |
2 |
3 |
3 |
3 |
3 |
144 |
|
Kangaatsiaq ......... |
8 |
5 |
7 |
8 |
8 |
82 |
|
Aasiaat ............. |
3 |
4 |
5 |
5 |
5 |
118 |
|
Qasigiannguit ........ |
2 |
2 |
1 |
1 |
1 |
13 |
|
Ilulissat ............. |
3 |
3 |
3 |
4 |
4 |
176 |
|
Qeqertarsuaq ........ |
2 |
1 |
1 |
1 |
2 |
18 |
|
Uummannaq ......... |
2 |
2 |
3 |
3 |
3 |
64 |
|
Upernavik ........... |
8 |
8 |
9 |
9 |
10 |
249 |
|
Qaanaaq ............ |
9 |
8 |
9 |
8 |
12 |
85 |
|
Tasiilaq ............. |
11 |
11 |
11 |
12 |
13 |
320 |
|
Ittoqqortoormiit ....... |
4 |
2 |
2 |
1 |
3 |
10 |
|
Katillugit
........... |
4 |
4 |
4 |
4 |
5 |
2.150 |
Nalunaarut: Ivittuut Nuummut ilanngullugu naatsorsorneqarpoq.
Najoqqutaq: https://bank.stat.gl/SONOU02
Aningaasaatikilliortut illoqarfinni nunaqarfinnilu
Isertitat agguaqatigiissinnerini 50 pct.-it ataallugit isertitaqarlutik aningaasaatikilliortut illoqarfinnut nunaqarfinnullu agguaanneri annertuumik assigiinngissuteqarput. 2022-mi nuna tamakkerlugu illoqarfinni aningaasaatikilliortutut inissisimasut 4 pct.-iupput, nunaqarfinnilu savaateqarfiit ilanngullugit 10 pct.-iullutik.
Takussutissiaq 3. Aningaasaatikilliortut isertitat agguaqatigiissinnerini 50 pct.-it ataallugit isertitallit, annertussusaat amerlassusaallu illoqarfinni nunaqarfinnilu najugallit malillugit
|
|
2018 |
2019 |
2020 |
2021 |
2022 |
|
|
Amerlassusaat |
||||
|
Illoqarfinni .......... |
1.237 |
1.220 |
1.337 |
1.366 |
1.515 |
|
Nunaqarfinni ........ |
485 |
492 |
542 |
596 |
635 |
|
Katillugit
.......... |
1.722 |
1.712 |
1.879 |
1.962 |
2.150 |
|
|
Annertussusaat (pct.-inngorlugit) |
||||
|
Illoqarfinni .......... |
3 |
3 |
3 |
4 |
4 |
|
Nunaqarfinni ........ |
7 |
8 |
8 |
9 |
10 |
|
Katillugit .......... |
4 |
4 |
4 |
4 |
5 |
Nalunaarut: Savaateqarfiit nunaqarfinnut ilanngullugit naatsorsorneqarput.
Najoqqutaq: https://bank.stat.gl/SONOU02
Inersimasut aningaasaatikilliortut ilaqutariit
suussusaat malillugu
Ilaqutariinnut kisitsisitigut paasissutissat atorlugit inersimasut aningaasaatikilliortutut inissisimasut kisermaajunerat aappaqarneralluunniit malillugit immikkoortiterneqarsinnaapput. Taamatuttaaq ilaqutariinni meeqqat inuusuttullu angajoqqaaminni najugallit amerlassusaat malillugit immikkoortiterisoqarsinnaavoq. Takussutissiami 4-mi takuneqarsinnaavoq inersimasut aningaasaatikilliortutut taaneqarsinnaasut kisermaat inersimasunut aappariinnut naleqqiullugit annertunerungaatsiartut.
Takussutissiaq 4. Inersimasut aningaasaatikilliortut annertussusaat amerlassusaallu, ilaqutariit suussusaat kiisalu meeqqat inuusuttullu angajoqqaaminni najugallit amerlassusaat malillugit
|
|
2018 |
2019 |
2020 |
2021 |
2022 |
|
|
Amerlassusaat |
||||
|
Kisermaat meeraqanngitsut ........... |
926 |
909 |
976 |
1.014 |
1.106 |
|
Kisermaat ataatsimik meerallit ......... |
133 |
136 |
153 |
148 |
160 |
|
Kisermaat ataatsimit amerlanerusunik meerallit |
61 |
60 |
73 |
81 |
102 |
|
Aappariit meeraqanngitsut ............ |
47 |
61 |
52 |
65 |
66 |
|
Aappariit ataatsimik meerallit .......... |
38 |
37 |
27 |
37 |
37 |
|
Aappariit ataatsimit amerlanerusunik meerallit |
60 |
70 |
81 |
78 |
82 |
|
Katillugit
........................... |
1.265 |
1.273 |
1.362 |
1.423 |
1.553 |
|
|
Annertussusaat (pct.-inngorlugit) |
||||
|
Kisermaat meeraqanngitsut ........... |
7 |
7 |
8 |
8 |
8 |
|
Kisermaat ataatsimik meerallit ......... |
9 |
9 |
9 |
9 |
10 |
|
Kisermaat ataatsimit amerlanerusunik meerallit |
7 |
6 |
8 |
8 |
10 |
|
Aappariit meeraqanngitsut ............ |
1 |
1 |
1 |
1 |
1 |
|
Aappariit ataatsimik meerallit .......... |
1 |
1 |
1 |
1 |
1 |
|
Aappariit ataatsimit amerlanerusunik meerallit |
1 |
1 |
1 |
1 |
2 |
|
Katillugit ........................... |
4 |
4 |
4 |
4 |
5 |
Najoqqutaq: https://bank.stat.gl/SONOU04
Meeqqat inuusuttullu aningaasaatikilliortut
ilaqutariit suussusaat malillugu
Ilaqutariinnut kisitsisitigut paasissutissat aamma meeqqanut inuusuttunullu inersimasunik najugaqatilinnut imaluunniit aappariinnik inersimasunik najugaqatilinnut aningaasaatikilliortutullu inissisimasunut immikkoortiterinissamut periarfissiipput. Takussutissiaq 5-imi takuneqarsinnaasutut meeqqat inuusuttullu aningaasaatikilliortutut taaneqarsinnaasut kisermaanik inersimasunik ilaqutallit meeqqanut inuusuttunullu inersimasunik aappariinnik ilaqutalinnut sanilliullugit annertunerupput.
Takussutissiaq 5. Meeqqat inuusuttullu aningaasaatikilliortutut inissisimasut, annertussusaat amerlassusaallu ilaqutariit suussusaat malillugit
|
|
2018 |
2019 |
2020 |
2021 |
2022 |
|
|
Amerlassusaat |
||||
|
Kisermaat .......... |
320 |
309 |
374 |
389 |
441 |
|
Aappariit ........... |
137 |
130 |
143 |
150 |
156 |
|
Katillugit........... |
457 |
439 |
517 |
539 |
597 |
|
|
Annertussusaat (pct.-inngorlugu) |
||||
|
Kisermaat .......... |
8 |
8 |
9 |
9 |
10 |
|
Aappariit ........... |
2 |
2 |
2 |
2 |
2 |
|
Katillugit........... |
4 |
4 |
4 |
5 |
5 |
Najoqqutaq: https://bank.stat.gl/SONOU03
Aningaasaatikilliortut suiaassuseq malillugu
Aningaasaatikilliortutut inissisimasut suiaassusaat malillugit immikkoortiterinerup takutippaa angutit amerlanerusut aningaasaatikilliortutut inissisimasut. 15-iniilli 29-nut ukiulinni arnat amerlanerullutik.
Takussutissiaq 6. Aningaasaatikilliortutut inissisimasut annertussusaat ukiut suiaassuserlu malillugit, 2022
|
Angutit |
Arnat |
Angutit |
Arnat |
|
|
|
Annertussusaat (pct.-inngorlugu) |
Amerlassusaat |
||
|
0-4 ................ |
8 |
9 |
123 |
145 |
|
5-9................. |
5 |
5 |
80 |
78 |
|
10-14 ............... |
3 |
4 |
48 |
52 |
|
15-19 ............... |
7 |
8 |
75 |
74 |
|
20-24 ............... |
7 |
12 |
90 |
141 |
|
25-29 ............... |
10 |
9 |
175 |
137 |
|
30-34 ............... |
7 |
5 |
135 |
97 |
|
35-39 ............... |
6 |
4 |
104 |
56 |
|
40-44 ............... |
5 |
3 |
80 |
43 |
|
45-49 ............... |
3 |
1 |
45 |
15 |
|
50-54 ............... |
4 |
2 |
70 |
29 |
|
55-59 ............... |
4 |
1 |
86 |
28 |
|
60-65 ............... |
4 |
2 |
75 |
27 |
|
65-69 ............... |
2 |
1 |
20 |
12 |
|
70-74 ............... |
1 |
0 |
5 |
0 |
|
74 + ................ |
1 |
0 |
3 |
2 |
|
Katillugit
|
5 |
4 |
1.214 |
936 |
Najoqqutaq: https://bank.stat.gl/SONOU01