Unnerluussinerit
Saqqummersitami matumani unnerluussinerit amerlassusaat inatsimmi eqimattanut toqqartukkanut agguaallugit suliarineqarput. 2020-mi pinerluttuliornermut inatsisip ataani 4.198-inik unnerluussisoqarsimavoq, angallannermut inatsisip ataani 1097-iullutik aammalu immikkut inatsisit ataanni 702-ullutik. Unnerluussinerit katillugit 5.997-iupput taamaalilluni 15,5 pct.-inik siornamiit appariarsimallutik. Titartakkami siullermi takuneqarsinnaapput unnerluussinerit amerlassusaat aammalu agguarneri ukiut tallimat ingerlanerini qanoq allanngoriartorsimanersut.
Titartagaq 1. 2016-imiit 2020-mut unnerluussinerit amerlassusaat, pinerluttulerinermut inatsimmut, angallannermut inatsimmut aammalu immikkut inatsisinut agguaallugit
Najoqqutaq: Naatsorsueqqissaartarfik – kisitsisaataasivimmi kisitsisit takukkit https://bank.stat.gl/KRNAN
Pinerluttulerinermi inatsimmik unioqqutitsinerit
Pinerluttulerinermi inatsimmik unioqqutitsinerni pinerluttulerinermi inatsimmik unioqqutitsinerni politiinut unnerluutigineqartut tamakkerlugit ilanngunneqarput. Pinerluttulerinermi inatsisip immikkoortui kisitsisitigut paasissutissani sisamanngorlugit eqimattanut pingaarnernut inissitsitersimapput: Pisortat oqartussaatitaannut pinerluttuliornernut, kinguaassiuutitigut pinerluttuliornernut, toqutsilluni timimillu pinerliilluni pinerluttuliornernut aammalu pisuussutit tungaasigut pinerluttuliornernut, bilag 1 aammalu 1.1 takukkit.
Tabeli 1. 2016-imiit 2020-mut unnerluussinerit amerlassusaat, pinerluttulerinermi inatsisip ataani eqimattani pingaarnerni sisamani
|
2016 |
2017 |
2018 |
2019 |
2020 |
Katillugit............................. |
4.362 |
3.643 |
2.925 |
3.581 |
4.198 |
Pisortat oqartussaatitaanut pinerluttuliornerit.. |
169 |
139 |
144 |
158 |
160 |
Kinguaassiuutitigut pinerluttuliornerit........ |
393 |
381 |
421 |
537 |
719 |
Toqutsilluni timimillu pinerliinerit............. |
983 |
950 |
755 |
1.031 |
1.269 |
Pisuussutit tungaasigut pinerluttuliornerit..... |
2.817 |
2.173 |
1.605 |
1.855 |
2.050 |
Najoqqutaq: Naatsorsueqqissaartarfik – kisitsisaataasivimmi kisitsisit takukkit https://bank.stat.gl/KRNAN
Titartagaq 2. Unnerluussinerit procentinngorneri, unioqqutitsinerup suunera aallaavigalugu inissitsiternerinut agguaallugit
Najoqqutaq: Naatsorsueqqissaartarfik – kisitsisaataasivimmi kisitsisit takukkit https://bank.stat.gl/KRNAN
Pisortat oqartussaatitaannut pinerluttuliornerit
Pisortat oqartussaatitaannut pinerluttuliornerit pinerluttulerinermi inatsisip ataani unnerluussinerit ikinnerpaapput.
Tabeli 2. 2016-imiit 2020-mut pisortat oqartussaatitaannut pinerluttuliornermi unnerluussinerit
|
2016 |
2017 |
2018 |
2019 |
2020 |
Pisortat oqartussaatitaannut pinerluttuliornerit katillugit.................................... |
169 |
139 |
144 |
158 |
160 |
Pisortani atorfilimmut nakuuserneq................ |
90 |
64 |
75 |
94 |
92 |
Inatsisit unioqqutillugit kalerrisaarineq.............. |
24 |
12 |
18 |
14 |
12 |
Eqqunngitsumik nassuiaaneq imal. eqqunngitsumik unnerluussineq............................... |
15 |
11 |
11 |
10 |
12 |
Peqquserluutinik aningaasaliorneq................ |
8 |
3 |
2 |
5 |
6 |
Allagartanik uppernarsaatissanik atornerluineq....... |
8 |
17 |
11 |
7 |
7 |
Ikuallatsitsineq............................... |
15 |
22 |
17 |
19 |
23 |
Pisortat oqartussaatitaannut pinerluttuliornerit allat.... |
9 |
10 |
10 |
9 |
8 |
Najoqqutaq: Naatsorsueqqissaartarfik – kisitsisaataasivimmi kisitsisit takukkit https://bank.stat.gl/KRNAN
2020-mi innuttaasut 15-it sinnerlugit ukiullit 1.000-iugaangata pisortat oqartussaatitaannut pinerluttuliornerit sisamat unnerluutigineqartarsimapput. Pisortanilu atorfilinnut nakuusernerit innuttaasut 15-it sinnerlugit ukiullit 1.000-iugaangata marluk unnerluutigineqartarsimallutik, unioqqutitsinernilu uani pineqartuni 58 procentinik annertutigipput.
Kinguaassiuutitigut pinerluttuliornerit
Kinguaassiuutitigut pinerluttuliornermi unnerluussinerit pinngitsaaliilluni atoqateqarnernik il.il. (inatsisinik unioqqutitsilluni pinngitsaaliilluni atoqateqarnerit) aammalu kannguttaalliorfigitinnernik nalunaarsorneqarajupput.
Tabeli 3. 2016-imiit 2020-mut kinguaassiuutitigut pinerluttuliornerit, unioqqutitsinerit suunerinut agguaallugit
|
2016 |
2017 |
2018 |
2019 |
2020 |
Kinguaassiuutitigut pinerluttuliornerit katillugit |
393 |
381 |
421 |
537 |
719 |
Pinngitsaaliilluni atoqateqarneq il. Il........... |
151 |
128 |
156 |
202 |
230 |
Meeqqamik 15-it inorlugit ukiulimmik kinguaassiuutitigut atoqateqarneq |
82 |
69 |
75 |
84 |
105 |
Kannguttaalliorfiginninneq |
143 |
168 |
166 |
209 |
358 |
Kinguaassiuutitigut pinerluttuliornerit allat....... |
17 |
16 |
24 |
42 |
26 |
Najoqqutaq: Naatsorsueqqissaartarfik – kisitsisaataasivimmi kisitsisit takukkit https://bank.stat.gl/KRNAN
2020-mi innuttaasut 15-it sinnerlugit ukiullit 1.000-iugaangata kinguaassiuutitigut pinerluttuliornerit 16 unnerluutigineqartarsimapput, taakkunannga pinngitsaaliilluni atoqateqarnerit il. il. (inatsisinik unioqqutitsilluni pinngitsaaliilluni atoqateqarnerit) innuttaasut 15-it sinnerlugit ukiullit 1.000-iugaangata 5 unnerluutigineqartarsimallutik.
Toqutsilluni timimillu pinerliilluni pinerluttuliornerit
Pineqartuni inunnut ataasiakkaanut nakuusernermi unnerluussinerugajunnerusarput.
Tabeli 4. 2016-imiit 2020-mut toqutsilluni timimillu pinerliilluni pinerluttuliornerit, unioqqutitsinerit suunerinut agguaallugit
|
2016 |
2017 |
2018 |
2019 |
2020 |
Toqutsilluni timimillu pinerliilluni pinerluttuliornerit katillugit .... ................................ |
983 |
950 |
755 |
1.031 |
1.269 |
Toqutsineq .. ................................ |
3 |
6 |
4 |
6 |
7 |
Toqutseriarneq ................................ |
13 |
15 |
15 |
8 |
7 |
Nakuuserneq. ................................ |
738 |
697 |
569 |
803 |
984 |
Inatsisit unioqqutillugit pinngitsaaliineq kiffaanngissusiiaanerlu |
13 |
17 |
5 |
5 |
13 |
Angerlarsimafimmi eqqissiviilliortitsineq................. |
36 |
36 |
24 |
41 |
49 |
Inuunermik, peqqissutsimik, atugarissaarnermilu ajoqusiinissamik sioorasaarineq...................... |
166 |
158 |
111 |
150 |
190 |
Toqutsilluni timimillu pinerliilluni pinerluttuliornerit allat...... |
14 |
21 |
27 |
18 |
19 |
Najoqqutaq: Naatsorsueqqissaartarfik – kisitsisaataasivimmi kisitsisit takukkit https://bank.stat.gl/KRNAN
2020-mi innuttaasut 15-it sinnerlugit ukiullit 1.000-iugaangata toqutsilluni timimillu pinerliilluni pinerluttuliornerit 29-t unnerluutigineqartarsimapput, taakkunannga toqutsinerit 0,2-it unnerluutigineqartarput aammalu toqutseriarnerit innuttaasut 15-it sinnerlugit ukiullit 1.000-iugaangata 0,7-t unnerluutigineqartarsimallutik.
Pisuussutit tungaasigut pinerluttuliornerit
2020-mi pisuussutit tungaasigut pinerluttuliornerit unnerluussinerit 34 procenterisimavaat aammalu pinerluttulerinerni inatsisip ataani unnerluussinerit 49 procenterisimallugit. Pisuussutit tungaasigut pinerluttuliornerit annerpaartaat pisaartorniarluni pinerluttuliornerusimapput, tassaallutik najugarinngisamut iserluni tillinniarnerit, tillinnerit, niuertarfinni tillinnerit aammalu biilinik umiatsianillu akuerineqarani atuinerit.
Pisuussutit tungaasigut pinerluutit ataanniippoq aamma aserorterineq; unnerluussinerillu 33 procentiinik annertutigilluni aammalu pinerluttulerinermi inatsisip ataani unnerluussinerit 16 procentiinik annertutigilluni.
Tabeli 5. 2016-imiit 2020-mut pisuussutit tungaasigut pinerluttuliornerit
|
2016 |
2017 |
2018 |
2019 |
2020 |
Pisuussutit tungaasigut pinerluttuliornerit katillugit.............................. |
2.817 |
2.173 |
1.605 |
1.855 |
2.050 |
Niuertarfinni suliffeqarfinnilu tillinniarneq |
269 |
174 |
129 |
179 |
213 |
Pisortat suliffeqarfiutaanni tillinniarneq....... |
185 |
140 |
91 |
99 |
135 |
Inuinnarnut tillinniarneq.................. |
134 |
76 |
48 |
51 |
69 |
Inuinnaat biiliini tillinneq................. |
46 |
22 |
16 |
22 |
25 |
Umiatsiami tillinneq..................... |
149 |
120 |
79 |
87 |
47 |
Niuertarfimmi tillinneq................... |
544 |
356 |
222 |
233 |
238 |
Ujajaaneq............................. |
25 |
25 |
22 |
23 |
34 |
Tillinniarnerit allat, eqqartuussisut suliassaannik namminersuussineq ilanngullugu.......... |
445 |
338 |
275 |
266 |
248 |
Nassaamik peqquserlulluni atuineq......... |
17 |
9 |
6 |
11 |
4 |
Peqquserlunneq, qarasaasianut tunngasutigut peqquserluttuliorneq ilanngullugu.......... |
225 |
206 |
202 |
154 |
201 |
Allap piinik peqquserlunneq, piginnaatitaanermik atornerluineq, akiitsugaqarfimmut peqquserlunneq, iluanaarniapilunneq....... |
20 |
22 |
27 |
69 |
27 |
Tillitanik atueqataaneq.................. |
57 |
19 |
17 |
19 |
17 |
Pigisanik aseruineq..................... |
545 |
518 |
355 |
537 |
680 |
Akuerineqarani atuineq.................. |
159 |
148 |
116 |
205 |
112 |
Najoqqutaq: Naatsorsueqqissaartarfik – kisitsisaataasivimmi kisitsisit takukkit https://bank.stat.gl/KRNAN
2020-mi innuttaasut 1.000-iugaangata pisuussutit tungaasigut pinerluttuliornerit 47-t unnerluutigineqartarsimapput, taakkunannga niuertarfinni tillinnerit innuttaasut 1.000-iugaangata tallimat unnerluutigineqartarsimallutik, pigisanillu aseruinerit innuttaasut 1.000-iugaangata 16-it unnerluutigineqarsimallutik.
Immikkut inatsisinik unioqqutitsinerit
Immikkut inatsisit inatsisinik ataasiakkaanik immikkullu ittunik sammisalinnik imaqarput. Immikkut inatsisit sammisanik assigiinngitsunik soorlu sumiiffinni tamanut ammasuni politiit torersumik eqqissisimanermillu qularnaarinninnissaannik atuutsitsinernik (Politiit ileqqoreqqusaat), aanngajaarniutit pillugit inatsimmik, sakkoqarnermut inatsimmik, avatangiisit pillugit inatsimmik il.il. imaqarput.
Immikkut inatsisinik unioqqutitsinermi unnerluussinerit oqartussanit sammisanut assigiinngitsunut sunniuteqartunik nakkutilliisunit ingerlanneqarajunnerusarput. Taamaattumillu immikkut inatsisit ataanni unnerluussinerit kisitsisitigut paasissutissaat aamma oqartussat assigiinngitsut qanoq suliniutinik ingerlataqarnerannit sunnerneqarput. Oqartussallu pineqartut tassaapput soorlu Akiitsuuserivik aammalu Ikiaroornartunik Nakkutilliisoqarfik, Arktisk Kommando, Aalisarnermik Nakkutilliisoqarfik, Kalaallit Nunaanni Sulisoqarnermut Nakkutilliisoqarfik aammalu taakku suliffeqarfinnut pulaartarnerat.
Angallannermut inatsit immikkut inatsiseqarnerup ataaniippoq, angallannermullu inatsimmik unioqqutitsinerit amerlassusiisa immikkut inatsisinik unioqqutitsinerit amerlassusaat ataatsimut naligiinnarmagit angallannermut inatsimmik unioqqutitsinerit nalunaarsukkat amerlassusaat immikkut immikkoortulerlugit saqqummiunneqarput.
Tabeli 6. 2016-imiit 2020-mut immikkut inatsisit allat ataanni unnerluussinerit, unioqqutitsinerit suunerinut agguaallugit
|
2016 |
2017 |
2018 |
2019 |
2020 |
Inatsisit allani katillugit.................. |
818 |
856 |
721 |
665 |
702 |
Ikiaroornartut pillugit inatsit................ |
535 |
538 |
466 |
375 |
341 |
Ikuallattoqartillugu inatsit.................. |
16 |
13 |
22 |
18 |
12 |
Politiit peqqussutaat..................... |
99 |
101 |
102 |
91 |
89 |
Pinerluttulerinermi inatsisit immikkut ittut allat... |
32 |
44 |
27 |
33 |
27 |
Uumasut piniarnerlu pillugit inatsitit, uumasunik naalliutsitsineq ilanngullugu................ |
73 |
58 |
41 |
68 |
107 |
Suliffeqarneq, assartuineq il.il. pillugit inatsisit.. |
21 |
28 |
22 |
38 |
46 |
Immeraatit, akuersissutit inuussutissarsiutillu pillugit inatsisit............................... |
17 |
25 |
26 |
21 |
19 |
Inatsisit allat sinneri...................... |
25 |
49 |
15 |
21 |
61 |
Najoqqutaq: Naatsorsueqqissaartarfik – kisitsisaataasivimmi kisitsisit takukkit https://bank.stat.gl/KRNAN
Immikkut inatsisini unioqqutitsinerni 2018-imut agguaqatigiissillugu 49 procentii aanngajaarniutit pillugit inatsimminngaanneerput.
Angallannermut inatsimmik unioqqutitsinerit
Angallannermut inatsimmik unioqqutitsinerit amerlanersaat unnerluutigineqartanngillat, politiillu namminneq nalunaarutigisarpaat. Angallannermut inatsimmik unioqqutitsinerit nalunaarsukkat amerlassusaat politiit sulinerannik aamma sunnerneqartarput; ukiut ilaanni sammisamik nakkutiginninnerusoqartarmat ukiunili allani nakkutiginninnerusoqarani.
2010-mi politiit angallannermut suliassanik nakkutilliinerusimallutik ukiumoortumik kisitsisitigut paasissutissiipput, tamannalu kisitsisini takuneqarsinnaavoq. Ataanilu tabelimi takutinneqartut angallannermut inatsimmik unioqqutitsinermi unnerluussinerunatik angallannermut inatsimmik unioqqutitsinerupput nalunaarsukkat.
Tabeli 7. 2016-imiit 2020-mut angallannermut inatsimmik unioqqutitsinerit nalunaarsukkat
|
2016 |
2017 |
2018 |
2019 |
2020 |
Angallannermut inatsimmi katillugit |
893 |
986 |
746 |
945 |
1097 |
Angallannermi ajutoorneq........ |
124 |
102 |
78 |
119 |
88 |
Imigassartorsimalluni imal. nakorsaatinik atuilluni angallannermi ajutoorneq .................... |
17 |
19 |
32 |
38 |
35 |
Imigassartorsimalluni nakorsaatinilluunniit sunnertissimalluni biilerneq...................... |
127 |
167 |
151 |
147 |
155 |
Biilersinnaanermut allagartaqarani biilerneq..................... |
109 |
152 |
104 |
133 |
114 |
Angallannermi ajutoortoqartillugu pisussaaffeqarneq............... |
30 |
32 |
20 |
22 |
33 |
Sukkassusissamik qaangiineq..... |
41 |
47 |
17 |
44 |
57 |
Qitequteqarani/isumannaallisaatit atornagit angalaneq............ |
40 |
62 |
29 |
70 |
86 |
Ingerlaarnermi oqarasuaammik angallattakkamik tigummiarluni atuineq |
84 |
61 |
33 |
65 |
79 |
Angallannermut inatsimmik unioqqutitsinerit allat............ |
321 |
344 |
282 |
307 |
450 |
Najoqqutaq: Naatsorsueqqissaartarfik – kisitsisaataasivimmi kisitsisit takukkit https://bank.stat.gl/KRNAN
Pasineqarnerit procentinngorlugit
Politiit inunnut ataasiakkaanut arlalinnulluunniit pasinnittarnerat unioqqutitsinerup suunera aallaavigalugu assigiinneq ajorput.
Pasineqarnerit procentinngornerini pinerluttuliornermut inatsit, angallannermut inatsit aammalu immikkut inatsisit allat ataatsimut isigalugit unnerluussinerit pasineqarnernik kinguneqartartut angallannermut inatsimmi qaffasinnersaapput. Tamannalu taaneqareersutut angallannermut inatsimmik unioqqutitsinermi politiit namminneerlutik unioqqutitsinernik nalunaarsuisarnerannik, assersuutigalugu biilertumik unitsitsinermi piffimmi pasineqarnermik kinguneqarsinnaasumik, peqquteqarpoq.
Titartagaq 3. 2016-imiit 2020-mut pinerluttuliornermi inatsimmi, angallannermut inatsimmi aammalu immikkut inatsisini allani pasineqarnerit procentinngorlugit
Najoqqutaq: Naatsorsueqqissaartarfik – kisitsisaataasivimmi kisitsisit takukkit https://bank.stat.gl/KRNAN
2020-mi angallannermut inatsimmi unioqqutitsinermi unnerluussinerit 92 procentii pasineqarnernik kinguneqarsimasut qaffasinnersaapput. Immikkullu inatsisinik allanik unioqqutitsinermi unnerluussinerit 70 procentii pasineqarnermik kinguneqartut pinerluttuliornermi inatsimmik unioqqutitsinermi unnerluussinerit 60 procentii pasineqarnernik kinguneqarsimapput.
Pinerluttuliornermi inatsimmik unioqqutitsineq unioqqutitsinerup suunera apeqqutaalluni pasineqarnermik kinguneqartarpoq. Inummik navianartorsiortitsilluni pinerluuteqarnermi unnerluussinerit soorlu nakuusernerit, toqutsinerit, pinngitsaaliilluni atoqateqarnerit, ujajaanerit imaluunniit tillinnerit assigiinngitsut pasineqarnermik kinguneqarajunnerusarput. Pasineqarnerillu procentinngorneranni toqutsilluni timimillu pinerliilluni pinerluttuliornermi unnerluussinerit 72 procentii pasineqarnernik kinguneqartut qaffasinnersaapput, kinguaassiuutitigut pinerluttuliornermi unnerluussinerit 68 procentii pasineqarnernik kinguneqartarsimallutik pisuussutillu tungaasigut pinerluttuliornermi unnerluussinerit 48 procentii pasineqarnernik kinguneqarsimasut annikinnersaapput.
Titartagaq 4. 2016-imiit 2020-mut pinerluttuliornermi inatsimmik unioqqutitsinermi pasineqarnerit procentinngorneri, inissitsiternerinut agguaallugit
Najoqqutaq: Naatsorsueqqissaartarfik – kisitsisaataasivimmi kisitsisit takukkit https://bank.stat.gl/KRNAN