Kalaallit Nunaanni inunngorsimasut ikiliartussapput aamma illoqarfinni najugallit amerliartussapput
2024-mi juulimi nuna tamakkerlugu innuttaasut amerlassusissaat naatsorsorneqarmata naatsorsuutigineqarpoq Kalaallit Nunaanni inunngorsimasut 2050-imi 20 pct.-inik ikilisimassasut. Naatsorsuutilli taakku inerneri nalorninartoqarput inuit naatsorsuinermut tunngavigineqartut ikinneri pissutaalluni.
Tabel 1. Ukiuni aalajangersimasuni Innuttaasut Kalaallit Nunaanni inunngorsimasut
| 2019 | 2024 | 2029 | 2034 | |
|---|---|---|---|---|
| Tamakkerlugit | 50.254 | 49.957 | 48.250 | 46.159 |
| Kommune Kujalleq | 6.049 | 5.734 | 5.338 | 4.998 |
| Kommuneqarfik Sermersooq | 19.171 | 19.947 | 19.396 | 18.570 |
| Nuuk | 14.417 | 15.627 | 15.273 | 14.646 |
| Qeqqata Kommunia | 8.693 | 8.483 | 8.157 | 7.773 |
| Kommune Qeqertalik | 6.346 | 5.798 | 5.493 | 5.171 |
| Avannaata kommunia | 9.973 | 9.971 | 9.508 | 9.014 |
Innuttaasut sumiiffinnut immikkoortitaarlugit naatsorsuinermi inerneri nalorninarnerulissapput. Taamaallaat Nuummi najugaqarfinnilu allani anginerusuni periuseq atorlugu naatsorsuisoqarsinnaagunarpoq. Najugaqarfinni mikinerusuni ukiuni amerlasuuni innuttaasut amerlassusissaat naatsorsussaagaanni inerneri tatiginarnavianngillat ukiunili ikittuni innuttaasut amerlassusissaat eqqoruminarnerussalluni. Kisitsisaataasivimmili naatsorsuinerit sukumiisut assigiinngitsunut atorluarneqarsinnaasut pissarsiarineqarsinnaapput. Assersuutigalugu kisitsisaataasivimmik atuisartut nammineerlutik ukioqqortussutsit naatsorsorsinnaavaat, ukioqatigiiaat aalajangiunneqareersimasinnaagaluartut aporfiginagit.Innuttaasut amerlassusissaanik naatsorsuinermi tunngavigineqartut; meeqqiorneq annikilliartortoq, toqusartut ikiliartornerat aamma nunanut allanut nuuttartut amerlassusaat, allanngorpallaannginnissaat naatsorsuutigineqartariaqarpoq. Innuttaasut amerlassusissaanik naatsorsuinermi inernerit ukiuni kingullerni kisitsisit assigalugit qaffasissuseqassallutik aamma ineriartussallutik, tassunga ilanngullugu Kalaallit Nunaata iluani nutsertartunut kisitsisit. Titartakkami 1-imi 1999-imiit 2050-imut innuttaasut kommunini assigiinngitsuni Kalaallit Nunaanni inunngorsimasut annertussusaasa ineriartornissaat takuneqarsinnaavoq.
Naatsorsuutit pingasunik tunngaveqarput: amerlanerusunik meeqqiorneq
(arnaq agguaqatigiissillugu 2,1-inik meerartaarsimappat), toqusartut
allanngortinnagit aamma nunanut allanut nuuttartut ikittuinnaat. Taakku
tunngavigineqartut takutippaat sumiiffinni assigiinngitsuni pissutsit
2050-imut ineriartornissaat.
Nangaassut
Ukiut 10-t, 20-t 30-llu qaangiuppata politikkikkut
aningaasaqarnikkullu aalajangiussinerit apeqqutaassapput qanoq
amerlatigisut Kalaallit Nunaanni najugaqassanersut. Tamanna
pissutigalugu sumiiffinni innuttaasut amerlassusissaat taamaallaat
naatsorsorneqarpoq, innuttaasut Kalaallit Nunaanni inunngorsimasut
tunngavigalugit.
Inuit Kalaallit Nunaata avataani
inunngorsimasut amerlassusaat nikissimanngitsutut naatsorsuutinut
ilanngunneqarput. Taamatut naatsorsuisoqarnera ingammik Nuummi
ajornartorsiortitsivoq, ukiuni kingullerni pingasuni Nuummi
naalagaaffeqatigiit avataani inunngorsimasut
marloriaatinngorsimammata.
Ukiuni kingullerni tallimani Nuummi innuttaasut amerlisimagaluaqisut, Kalaallit Nunaanni najugaqarfinniit allanit sulisunik pissarsiniartarneq annikissimavoq. Tamannalu pissutaalluni Kalaallit Nunaata avataaniit sulisussanik pissarsisoqartarluni. Nutaanik pisoqartillugu kisitsisit allanngorsinnaaneri pissutigalugit, naatsorsuinermi inernerit kisitsisaataasivimmiittullu (https://bank.stat.gl) kisitsisit nalileqqinneqartariaqartassapput, assersuutigalugu mittarfiit atuutsilerpata. Taakku takornariaqarnermut, sanaartornermut, kiffartuussinernut assigisaannullu sunniuteqarsinnaapput. Innuttaasut amerlassusissaat qanoq isikkoqarnissamik takutitsisuunnginnerat erseqqissaatigineqassaaq, naatsorsuinermili assersuutitut takussutissiisutut. Taamaallaat innuttaasut qanoq ineriartorsinnaanerat innuttaasut amerlassusissaani ersersinneqarpoq.
Kalaallit Nunaanni inunngorsimasut akornanni innuttaasut amerlassusissaanik naatsorsuineq
Naatsorsuineq tutsuiginarnerusoq anguniarlugu innuttaasut Kalaallit
Nunaanni inunngorsimasut aallaavigineqarput. Nuna tamakkerlugu
innuttaasut amerlassusissaannik naatsorsuineq 2025-imut innuttaasut
ikilissasut naatsorsuutigineqarpoq, naatsorsuinermi tunngavigineqartut;
inunngortartut ikiliartornerat, Danmarkimut nuuttartut aamma
1960-ikkunni inuusimasut toqusartut amerliartornerat. Naatsorsuinermut
tunngaviusut 2030-kkunni inunngortartunit ikinnerusunit
taarserneqariartuaartussaapput.
Sumiiffinni innuttaasut
amerlassusissaannik naatsorsuineq sumiiffinnut sisamanut immikkoortunut
suliarineqarpoq.
Titartagaq 3. Sumiiffinnut immikkoortiterinerit
Innuttaasut amerlassusissaannik naatsorsuinerit tamarmik
immikkut suliarineqarput, tamannalu pissutaalluni inerneri
assigiinngitsitaalaarput. Assersuutigalugu illoqarfimmi Nuummi
innuuttaasut amerlassusissaat najugaqarfiillu angissusaasa
tunngaviginerini Illoqarfiit pingaarnersaani 2050-imi inuit 141-nik
nikingapput.
Sumiiffiit tamarmik ukiuni kingullerni Kalaallit Nunaata iluani allamut nuussimasut tunngavigalugit naatsorsuisoqarpoq. Kalaallit Nunaata iluani allamut nuuttut sumiiffinnut nuuffigineqarsimasunut inissinneqartarput, oqaluttuarisaanermi nuuttartut isikkui tunngavigalugit.
Titartagaq 5. Sumiiffinniit sumiiffinnut nutsernerit 2015 – 2023
| Najugaqarfik qimataq |
Najugaqarfigiligaq
|
Total | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Inoqarfiit minnerit | Inoqarfiit annerit | Inoqarfiit pingaarnerusut | Inoqarfiit | Inoqarfiit pingaarnersaat | ||
| Inoqarfiit minnerit | ... | 32.9 | 38.3 | 15.9 | 12.9 | 100 |
| Inoqarfiit annerit | 12.4 | ... | 36.5 | 15.4 | 35.6 | 100 |
| Inoqarfiit pingaarnerusut | 11 | 32.2 | ... | 14.2 | 42.5 | 100 |
| Inoqarfiit | 13.7 | 31.3 | 37.8 | ... | 17.3 | 100 |
| Inoqarfiit pingaarnersaat | 6.4 | 37.3 | 45.2 | 11.2 | ... | 100 |
Kisitsisit sukumiinerusut kisitsisaataasivimmi pissarsiarineqarsinnaapput Kisitsisaataasivik.
Tabelit kisitsisinik nutaanik ilaneqartut ukuupput:
BENP24 Innuttaasut
amerlassusissaat, 2024
BENP24CALC
Innuttaasut naatsorsornerat 1999 - 2050
BENP24EMR
Kalaallit Nunaannit nuuttut 1999 - 2049
BENP24FERT
Meeqqiorneq 1999 - 2049
BENP24FLYT
Najugaqarfinnit najugaqarfinnut nuuttut 1999 - 2049
BENP24MORT
Toqusartut1999 - 2049
BENP24ALL Innuttaasut amerlassusissaat 2012-2024,
takussutissiaq