Inuttaasut
kisitsisitigut paasissutissaannut nalunaarsuiffik
Kalaallit
Nunaanni Naatsorsueqqissaartarfiup innuttasut kisitsisitigut
paasissutissiorneranni nalunaarsuiffia. Paasissutissat tassaniittut
pissarsiarineqartarput danskit CPR atorlugu ataqatigiinnik aaqqissuussamik
nalunaarsugaannit, ilaatigullu taakkua nunatsinni inuit nalunaarsorsimaffiinit
nutaanik ilaartorneqartarlutik.
Qanoq
issutsimik takussutissanik naatsorsuinerit inunnut tunngasuusarput, januaarip
aallaqqaataani nunami najugaqartuusunut. Najukkamut aalajangiinermi
tunngaviusoq Naalagaaffimmi pissutsinut ministereqarfiup ”Inuit
nalunaarsorsimaffiini aammalu CPR-imi inuit najugaqarfiinut nalunaarsuinermi
najoqqutassiaq”-mi tamanna nassuiaasiorlugu allaaserisaavoq.
Nalunaarutit
kinguaattoortarnerat
Erninerit,
toqusarnerit, nuuttarnerit il.il. pinerinit ilaatigut kinguaattoortumik
nalunaarutigineqartarput. Kisitsisitigut paasissutissat naatsorsornerini
tamanna pillugu piffissamik killiliigallartoqartarpoq, kingusinaarlutik nalunaarutaasut
nalunaarsornissaannut. Pisoqalisunik nalunaaruteqarnernut
piffissaliussaqanngilaq taamatuttaaq paasissutissanik naqqiissuteqarnissamut.
Nunasisarnerit
Pisumut
ataatsimut paasissutissat kommuneqarfiup inuit nalunaarsorsimaffiata
nalunaarutigisarpai, paasisat kommuneqarfimmut takkussorneri ilutigalugit
ilisimaneqaleraangata nalunaarsuineq pisarluni. Inuit nuuttut
tamarmiusanngillat, inatsisip piumasaanik aammalu piffissaliussanut
pisussaassuseqaramik nuunnermi nalunaaruteqassallutik. Assersuut una
isigigutsigu nuunnermiit piffissaq qanoq sivisutigisoq ingerlanersoq
nunasinerup nalunaarsorneranut, paasisinnaasarparput, nutsernerit nunasinerillu
60 pct.-iisa missaat pinerinit sapaatip akunnera ataaseq qaangiukkaangat
nalunaarneqartartut.
2019-imi nuunnerup nalunaarsorneqarnerullu akornanni ullut amerlassusaat
|
Nunasinerit |
Allamut nunasiartornerit |
90 pct. |
Ullut 68 |
Ullut 43 |
95 pct. |
Ullut 130 |
Ullut 126 |
99 pct. |
Ullut 222 |
Ullut 307 |
Kisitsisit atorlugit natsorsuusiat maanna pisut
tunniutissagutsigit, taava utaqqisaaginnartarpoq ulloq naatsorsuutit naammassiffiinit
qaammat tullinnguuttoq
Tamanna ajornaatsumik pissappat nuunnerit pinerannit nalunaarutiginerannut/nalunaarsornerannullu ukiut tallimanit ikinneruppata (ullut 1.825). Kingusinaarneq sivisuneruppat nalunaarsorneri kukkunertut isigineqassapput aammalu pinernut annikitsuinnarnut tunngasuussallutik.
CPR-ip
aaqqissussaaneranit paasissutissat
Innuttaasut
kisitsisitigut paasissutissiornerat pillugu nalunaarsuiffimmi CPR-imit
paasissutissat immikkut qinikkat ilanngunneqartarput. Innuttaasulli akunneranni
ilageeqarnermut attaveqarnerannut tunngasut, atorfinnut tunngasut aammalu aqqit
ilanngunneqarneq ajorlutik. Paasissutissat aallaavittut tunngaviusussat
kukkuneqarnersut misissorneqartarput. Paasissutissat suiaassusermut
utoqqaassusermullu tunngasut pissarsiarineqartarput, ataasiakkaannguakkut
kukkunertaqartartut. Kukkunerit taama ittut naqqinneqartarput meeqqap
inuuffiini ukiuni siullerni.
Najukkamut
kodi perlersinneqartarpoq nalunaarsuiffiup najugaqarfiit pillugit
nalunaarutigisanit. Nalinginnaavoq paasissutissani pineqartuni nalorninernik
ilaqartarnera, tamanna ilaatigut peqquteqartarluni,
nalunaaruteqartussaatitaasoq tassaasarmat innuttaasoq nammineq, aammattaaq,
assigiinngissuteqartitsisinnaasarpoq, najugaqarfiup nalunaakkap
eqqoqqissaartumik inuit nalunaarsorsimaffianni nalunaarsimanera. 2009-p
kingorna najugaqarfiit pillugit nalunaarutinut sumiiffiit kodilerneqarnerat,
taannalu allanngortinnagu suliarinninnerni ingerlatitseqqinnernilu
atorneqassalluni. Sumiiffiit pillugit kodi Asiamit aalajangersugaavoq,
pisortatigoortuunngitsumik najoqqutakkuminarsagaq, ”sumiiffiup annertussusia
ima annertutigissanngitsoq, najugaqarfiussalluni ullunilu suliffissaqarfiunni.”