Innuttaasut

Kalaallit Nunaanni innuttaasut sineriammi najugaqarput: Illoqarfinni nunaqarfinnilu. Missiliorlugu nunap innuttaasuisa 60 pct.-ii illoqarfinni annerni tallimani: Nuummi, Sisimiuni, Ilulissani, Aasianni Qaqortumilu najugaqarput. 1960-ikkut kingorna illoqarfinni innuttaasut amerliartupiloorput, ilaatigut inuit amerlanerulernerannik aammalu nunaqarfinniit illoqarfinnut nuuttarnermik peqquteqartumik. Ukiunilu kingullerni 40-ni ineriartorneq taamatut ingerlasimavoq.

Kalaallit Nunaanni angutit amerlanerujussuupput, tamanna sulisinnaasut akornanni Kalaallit Nunaata avataani inunngorsimasut angutit 2/3-nik kiisalu arnat 1/3-nik amerlassuseqarnerannik peqquteqarpoq.

Kalaallit Nunaanni innuttaasut amerlassusaannut naleqqiullugu nuuttarnerit annertupput, tamannalu innuttaasut katitigaanerannut annertuumik sunniuteqartarpoq. Avinngarusimanerusuniit illoqarfinnut nuuttarnerit, pingaartumik ukiuni kingullerni 50-ini, annerusumik Nuummut, nuuttartut amerlapput.

Nunasisartut amerlanersaat Naalagaaffeqatigiinnerup iluani innuttaassuseqarput, Kalaallit Nunaannit imaluunniit Kalaallit Nunaannut nunasisartut. Sulisussanik amigaateqarnermi tikisitanik pisariaqartitsinerup kinguneraa innuttaasut Kalaallit Nunaata avataani inunngorsimasut allamullu nunasiartortut nunasisunit allanit taarserneqaqqittarnerat. Piffissap ingerlanerani nunasisartut allamullu nunasiartortut amerlassusaat naligiiginnarsimapput, Kalaallilli Nunaanni inunngorsimasunut tamanna atuutinngilaq. Ukiuni kingullerni qulini ukiut tamaasa agguaqatigiissillugu nunasisartut allamullu nunasiartortartut 370-inik amerlassuseqarput.

Ukiumut 850-it missaanniittut inunngortarput, toqusullu 500-t missaanniittarlutik. Angutit arnallu Kalaallit Nunaanni inunngorsimasut nunarsuup kippasinnerusortaani inunngorsimasunit agguaqatigiissillugu inuuneqqortussusaat sivikinneruvoq. Tamanna toqusoqartarnerata annertussusaanik qaffasissumik, ajunaarnernik imminornernillu peqquteqartumik, tunngaveqarpoq. Kalaallit Nunaanni angutit agguaqatigiissillugu 68,3-nik ukioqalernissamik tungaannut uumasarput, arnallu 73,0-inik ukioqalernissamik tungaannut uumasarlutik.

Ukiuni kingullerni qulini kinguaassiortarneq allanngorarsimanngilaq. Illoqarfinni kinguaassiortarnerup annertussusaa nunaqarfinniit allaaneruvoq. Nunaqarfinni arnat illoqarfinni arnanit amerlanernik meerartaartarput. Taamaattoq ukiuni kingullerni nunaqarfinni kinguaassiortarnerup annertussusaa appariartuaarsimavoq. 1960-ikkunni meeqqiortoqangaatsiarnera pissutaalluni Peqqinnissaqarfik 1975-imi naartunaveersaatinik peersitsisarnernillu atuutsitsilerpoq. Ulloq manna tikillugu peersitsisartut inunngortunit amerlanerusarput. 1970-ikkut aallartinneranniilli agguaqatigiissillugu arnaq ataaseq missiliorlugu 2,1-inik meerartaartarpoq.